O zastavi i grbu Knjaževine Crne Gore (13)

Piše: Vladimir Jovanović

Kraljevina Crna Gora je na kraju Prvoga svjetskoga rata, po srpskoj okupaciji, ostala s upražnjenom stolicom na Versajskoj mirovnoj konferenciji. Izgubila je viševjekovnu nezavisnost. Ipak, jedan monumentalni spomenik nastao u Francuskoj nije naknadno „prekrečio” istoriju Crne Gore.

„Panthéon de la Guerre” je umjetničko djelo pravljeno u Parizu tokom Prvoga svjetskoga rata. Rad na slici započeo je u septembru 1914. godine, poslije Bitke na Marni. Uz državnu podršku, rad su koordinirali francuski umjetnici P. Carrier-Belleuse i A. F.M. Gorguet. Doprinose je dalo oko 130 umjetnika.

Završena slika je prikazana u Parizu u specijalno izgrađenoj zgradi. Izložbu je u oktobru 1918. otvorio francuski predśednik. Sliku je između 1918. i 1927. pogledalo oko tri miliona ljudi. Potom je poslata na izložbu u SAD. Nakon peripetija, danas se slika nalazi u Kanzas Sitiju. Izložena u Nacionalnome muzeju i memorijalu Prvoga svjetskoga rata (National World War I Museum and Memorial – Liberty Memorial).

Opisana je kao najveća na svijetu. Kružne je panorame, obima 123 m i visine 14 m, sa oko 6.000 portreta iz Francuske i zemalja saveznica: Ujedinjenoga Kraljevstva, Belgije, Italije, Portugalije, SAD, Rusije, Grrčke, Srbije, Rumunije, Japana, Latinske Amerike – i Crne Gore.

„Panthéon de la Guerre” sadrži autentične prikaze državne Zastave Kraljevine (i Knjaževine) Crne Gore, te vojnoga krstaš-barjaka.

Suveren, kralj Nikola, prikazan je uz druge ondašnje svjetske državnike, iza kojih su njihove nacionalne zastave – tu je naš državni orlaš-barjak na crvenoj podlozi s bijelim obrubima. Na drugome dijelu slike, prikazan je Kralj u grupi Crnogoraca; uz orlaš-barjak, tu je i krstaš-barjak.

Iznad zastavâ država saveznica Antante, nalazi se natpis, koji kao da je moto tragedije Crnogoraca nakon Prvoga svjetskoga rata – Crna Gora je jedina saveznička država čija nezavisnost nije obnovljena. Natpis glasi: „WE DEMAND HUMAN JUSTICE”. U prijevodu: „ZAHTIJEVAMO LJUDSKU PRAVDU”.

Interesantno, vrh koplja Zastave Kraljevine Crne Gore kao da u znak protesta upravo dodiruje riječ „demand” – „ZAHTIJEVAMO”! A jedan stariji Crnogorac, s puškom preko ramena, pokazuje rukom svjetskim državnicima u pravcu crnogorske zastave i natpisa…

Predlažem da pogledamo „Panthéon de la Guerre” – fragmente na kojima su predstavljene insigije Kraljevine Crne Gore, Kralj i Crnogorci…

(Nastavlja se)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.